قبلی

یکی از آرزوهای بشر از دیرباز، بکارگیری مستخدمی غیر انسانی بوده که بتواند بدون خستگی و بدون نیاز به کنترل مداوم، ۲۴ ساعته شبانه روز کارکند و مشکلات و محدویت های انسانی را نداشته باشد. از آنجا که چنین امری در گذشته به یک رویا شبیه بود، در آن زمان در تئاتر ها و نمایش نامه ها، این برده های آسمانی را ربات می نامیدند. واژه ربات از کلمه چک اسلواکی “Robotnic” به معنی کارگر گرفته شده است. اکنون بیش از ۲۰ شرکت بزرگ در سرتاسر جهان به طراحی و ساخت انواع رباتهای صنعتی مشغول می باشند و رویای دستیابی به چنین برده های خستگی ناپذیری، تا حد زیادی به واقعیت مبدل و تعریف واژه ربات نیز دستخوش تغییر شده است. موسسه رباتیک آمریکا (به انگلیسی : Robotics Institute of America) به عنوان یکی از شرکت های با سابقه در صنعت رباتیک و تولید بازوهای صنعتی، ربات را اینگونه تعریف می کند:

“ربات، یک جابجا کننده چند منظوره ی قابل برنامه پذیری است که برای حرکت دادن مواد، قطعات، ابزار یا وسایل خاص، از حرکات برنامه ریزی شدهِ قابل تغییر برای تحقق فرامین مختلف استفاده می نماید.”

استاندارد ISO8373 نیز ربات صنعتی را یک بازویِ مکانیکیِ چند منظوره می خواند که از امکان برنامه ریزی مجدد و کنترل خودکار برخودار بوده و حداقل در سه محور (سه درجه آزادی) قابل برنامه ریزی است.

تعاریف دیگری نیز برای ربات وجود دارد اما بطور کلی، ربات ماشینی هوشمند، قابل برنامه نویسی و انعطاف پذیر است که از طریق حسگرهای خود، اطلاعاتی از محیط پیرامون خود کسب می نماید. این ماشین هوشمند قادر است در شرایط خاصی که در آن قرار می گیرد، کار تعریف شده را انجام دهد و ممکن است قابلیت تصمیم گیری در شرایط مختلف را نیز داشته باشد. با این تعریف، می توان گفت ربات ها برای کارهای مختلفی می توانند طراحی و ساخته شوند، مانند کارهایی که انجام آن برای انسان غیرممکن یا دشوار باشد. علم طراحی، ساخت، نگهداری و تعمیر ربات ها، علم رباتیک نام دارد و از سه شاخه اصلی الکترونیک (شامل مغز ربات)، مکانیک (شامل بدنه فیزیکی ربات) و نرم افزار (شامل قوه تفکر و تصمیم گیری ربات) تشکیل شده است. به عبارت دیگر، مهندسی رباتیک علم هوشمند کردن و الکترونیکی کردن ماشین های مکانیکی در جهت مصارف صنعتی است.

اولین ربات صنعتی جهان بنام یونیمیت (به انگلیسی : Unimate) در سال ۱۹۵۴ بدست جورج دوول (به انگلیسی : George Devol) طراحی و ساخته شد و او واژه اتوماسیون (خودکار سازی) را برای اولین بار در جهان مطرح کرد. ربات وی که با هدف جابجایی قطعات بین چند نقطه، طراحی و ساخته شده بود توسط جک های هیدرولیکی حرکت میکرد و تنها از سه درجه آزادی برخوردار بود. جورج دوول، دو سال بعد در سال ۱۹۵۶، با همکاری ژوزف انگلبرگر (به انگلیسی : Joseph Engelberger)، شرکت یونیمیشن (به انگلیسی : Unimation) را تأسیس کرد و لقب موسس اولین شرکت سازنده رباتهای صنعتی در جهان را نیز از آن خود کرد. در سال ۱۹۶۲، اولین رباتِ شرکت یونیمیشن در کارخانه خودروسازی جنرال موتورز (GMC) به منظور انجام فرآیند جوش نقطه ای و ریخته گری نصب و مورد استفاده قرار گرفت.

طی سال های بعد، شرکتهای دیگری اقدام به طراحی و تولید رباتهای صنعتی نمودند که از آن جمله میتوان به شرکت های KUKA، ABB، FUNUC و MOTOMAN اشاره نمود. در سال ۱۹۷۳، شرکت آلمانی KUKA، اولین ربات شش محوره جهان بنام Famulus را طراحی و تولید نمود. سال بعد، شرکت ASEA که  امروزه با نام ABB شناخته می شود، اولین ربات صنعتی که از کنترلر میکروپروسسوری به منظور پردازش برنامه ربات استفاده می کردد را تحت عنوان IRB6 به بازار عرضه کرد. شرکت ژاپنی Motoman نیز، اولین ربات پنج محور خود به نام L10 ،که قابلیت جابجایی ۱۰ کیلوگرم بار را داشت در سال ۱۹۷۷ به بازار عرضه نمود. روند طراحی و ساخت رباتهای صنعتی از سال ۱۹۸۰ میلادی رشد سریعتری یافت و با ظهور شرکت های جدیدتر، هر ماه مدل های جدیدتری از رباتهای صنعتی به بازار عرضه گردید. امروزه تکنولوژی طراحی و ساخت رباتهای صنعتی به دوران بلوغ خود رسیده است و پیشرفتهای شگرفی در این زمینه حاصل شده است، بگونه ای که اکنون بیش از ۲۰ شرکت بزرگ در سرتاسر جهان به طراحی و ساخت رباتهای صنعتی مشغول می باشند و از این بین، شرکت چند ملیتی FUNUC با فروش بیش از ۴۰۰ هزار دستگاه ربات صنعتی در رتبه نخست جهان و شرکتهای Yaskawa Motoman و ABB با فروش حدود ۳۵۰ و ۳۰۰ هزار دستگاه، به ترتیب در رده های دوم و سوم قرار دارند.

فدراسیون بین اللملی رباتیک (IFR)، تعداد رباتهای نصب شده در سرتاسر جهان را در سال ۲۰۱۵ در حدود ۱،۶۶۴،۰۰۰ دستگاه تخمین زده و پیش بینی نموده است که این میزان به ۲،۳۲۷،۰۰۰ دستگاه در سال ۲۰۱۸ میلادی برسد. ۹۰ درصد رباتهای نصب شده در جهان، ربات هاى صنعتى هستند که حدود نیمى از آنها در کارخانجات خودروسازى به کار گرفته شده اند. طی سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ میلادی با توجه به رشد قابل توجه بکارگیری سیستم های نوین اتوماسیون صنعتی در خطوط تولید، بطور متوسط میزان تقاضا برای رباتهای صنعتی در جهان حدود ۱۷% رشد داشته است. از حدود ۲۲۹ هزار دستگاه ربات فروخته شده در سال ۲۰۱۴ در سرتاسر جهان، حدود ۱۳۹،۳۰۰ دستگاه معادل ۶۱% ، در قاره آسیا (شامل استرالیا و نیوزیلند) به فروش رفته است. حدود ۷۰% از رباتهای فروخته شده در سال ۲۰۱۴، در پنج کشور چین، ژاپن، ایالات متحده امریکا، کره جنوبی و آلمان نصب شده اند. همچنین مطالعات نشان میدهد بیشترین تقاضا برای رباتهای صنعتی به صنایع خودروسازی و ساخت قطعات اختصاص دارد و صنایع تولید قطعات و لوازم الکتریکی و الکترونیکی، صنایع فلزی، صنایع مواد شیمیایی و پلاستیکی و صنایع مواد غذایی به ترتیب در رده های بعدی قرار می گیرند.